Haber Detay

İş Kazası Nedeniyle Maddi – Manevi Tazminat Davası

Ä°ÅŸverenin, iÅŸçiyi gözetme borcu kapsamında iÅŸ kazası hususu deÄŸerlendirilebilir. Ä°ÅŸverenin iÅŸçiyi gözetme borcu kapsamına iÅŸverenin iÅŸyerinde iÅŸ saÄŸlığı ve güvenliÄŸine iliÅŸkin tüm önlemleri alma borcu da girmektedir. Bu kapsamda iÅŸverenler iÅŸyerinde her türlü önlemi almalı, araç ve gereçleri eksiksiz olarak bulundurmalı, iÅŸçiler de iÅŸ saÄŸlığı ve güvenliÄŸi konusundaki tüm önlemlere uymalıdırlar.

   Ä°ÅŸçi, iÅŸyerinde bulunuyorken ortaya çıkan ve çalışanı o anda veya daha sonradan, bedensel veya ruhsal olarak zarar görmesine veya engelli hale gelmesine neden olan olaylar, iÅŸ kazası olarak adlandırılır.

Ä°ÅŸ Kazası GerçekleÅŸmesi Halinde Yapılması Gerekenler Nelerdir?

   Ä°ÅŸ kazasının meydana gelmesiyle birlikte iÅŸçi ve iÅŸverene bazı hususlarda yükümlülükler doÄŸmakta, bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ise tarafların sorumluluÄŸuna neden olmaktadır. Ä°ÅŸbu nedenle iÅŸ kazasının meydana gelmesi halinde yapılacak iÅŸlemler ÅŸu ÅŸekildedir :

• Ä°ÅŸ kazasıyla birlikte saÄŸlık müdahalesi gerçekleÅŸtirilir.
• Ä°ÅŸyeri kaza raporu düzenlenerek, tutanaÄŸa iki ÅŸahit adı yazılır ve imzaları alınır.
• Kaza, baÄŸlı bulunan kolluk birimine (Emniyet veya Jandarma) bildirilir.
• Kaza, baÄŸlı bulunan Sosyal Güvenlik Kurumu Birimine bildirilir.

   Ä°ÅŸ kazası geçirilmesi halinde bu iÅŸlemlerin yapılması gerekmektedir. Åžayet kanunun belirlemiÅŸ olduÄŸu süreler içerisinde bu iÅŸlemlerin yapılmaması halinde iÅŸlemi yapmaya zorunlu olan ÅŸahıslar için gerekli tahkikat baÅŸlatılarak ÅŸahısların sorumluluklarına gidilecektir. Åžayet bu sürelere uyulmaması iÅŸveren ve iÅŸçinin kusur oranları belirlemede önemli bir etken olabilir. 

Ä°ÅŸ Kazası Sonucu Ä°ÅŸveren Aleyhine Açılabilecek Davalar Nelerdir?

   Ä°ÅŸ kazası geçiren iÅŸçi, ruhen ve/veya bedenen zarara uÄŸramış olabilir. Ä°ÅŸte ruhen ve/veya bedenen zarar gören iÅŸçinin bu zararını gidermesi adına Türk Borçlar Kanunu gereÄŸince dava açma hakkı bulunmaktadır. Türk Borçlar Kanunu’nun 51 ve devamında düzenlenen haksız fiil neticesinde tazminat maddelerine göre iÅŸ kazası geçiren iÅŸçi; cismani zarar halinde zararının giderilmesini talep edebilecektir. 

   Ä°ÅŸ kazasının meydana gelmesiyle birlikte, iÅŸçinin yaralanması, ölümü hallerinde ilgili kolluk birimi ve Cumhuriyet Savcısı gerekli soruÅŸturmayı yaparak ilgililer aleyhine ceza davası açacaktır. Bunun yanı sıra iÅŸçi veya mirasçıları (iÅŸçinin ölümü halinde) tarafından da hukuk davalarıaçılabilecek, tazminata yönelik talepler istenebilecektir. Ä°ÅŸ kazası davalarında görevli ve yetkili mahkeme iÅŸverenin yerleÅŸim yeri veya iÅŸ kazasının meydana geldiÄŸi yerdeki iÅŸ mahkemeleridir. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 2014/11828 Esas sayılı 15.09.2014 tarihli kararında iÅŸçi davacı tarafından iÅŸ kazası nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında iÅŸverenin yerleÅŸim yerinin yanı sıra iÅŸçinin yerleÅŸim yerinin de yetkili olduÄŸuna karar verilmiÅŸtir. Açılacak maddi tazminat davası ve manevi tazminat davası gibi davalar, iÅŸ kazası temelli olacak ve iÅŸ kazası neticesinde iÅŸçinin uÄŸramış olduÄŸu maddi manevi zararı tazmin etme amacı taşıyacaktır.

   Davayı iÅŸ kazasında zarar gören kiÅŸi açacaktır. Ä°ÅŸ kazasının ölümlü olması halinde yalnızca mirasçılar deÄŸil destekten yoksun kalan kiÅŸiler de maddi tazminat davası açabilir. Manevi tazminat istemi söz konusu olduÄŸunda yalnızca zarara uÄŸrayan iÅŸçi (ölmediÄŸi takdirde) davayı açabilecektir. Ä°ÅŸçi manevi tazminat davasını açmadan öldüyse mirasçıları dava açamaz. Ancak bu davayı açıp öldüyse mirasçılar davaya devam edebilir. Ä°ÅŸçi iÅŸ kazası nedeniyle öldüyse ilgililer manevi tazminat talebinde bulunabilir. Ä°ÅŸ kazası davaları önlem almayan ve yükümlülüklerini yerine getirmeyen tam kusurlu iÅŸverene karşı açılır.

   Ä°ÅŸ kazası neticesinde uÄŸranılan zararların tazmini amacıyla maddi tazminat davası, manevi tazminat davası veya destekten yoksun kalma tazminatı talepli dava açılabilir. Ä°ÅŸ kazası nedeniyle tazminat davası açılabilmesi için Ä°ÅŸ Mahkemesine bir dilekçe ile baÅŸvurulması gerekmektedir. Dava dilekçesinde yukarıda belirtilen maddi zararlar ve varsa manevi zarar belirtilmeli ve dava dilekçesi ekine faturalar, hastane faturaları vs. belgeler eklenmek suretiyle dava açılmalıdır. Ä°ÅŸ kazası nedeniyle tazminat davası açarken avukat tutma zorunluluÄŸu olmamakla birlikte davanızı bir avukat yardımı ile açmanız ileride hak kaybına uÄŸramanızı engelleyecek ve davanın reddedilmesi veya davanın düÅŸük tazminat bedelleri ile neticelenmesinin önüne geçecektir.

1. MADDÄ° TAZMÄ°NAT DAVASI   

GeçirdiÄŸi iÅŸ kazası neticesinde ruhen ve/veya bedenen zarar gören iÅŸçiye bu zararını gidermesi adına dava açma hakkı tanınmıştır. Buna göre, yürürlükteki mevzuat gereÄŸince iÅŸ kazası geçiren iÅŸçi, cismani zarar halinde zararın giderilmesini talep edebilecektir.  Ä°ÅŸçinin iÅŸ kazası neticesinde bedensel zarara uÄŸraması halinde, tedavi giderleri, bedensel zarar nedeniyle çalışmadığı sürelerdeki kazanç kaybı, çalışma gücü çalışamadığı dönemler dışında da azalmışsa veya tamamen çalışma gücü yitirilmiÅŸse bu nedenle ortaya çıkan zararlar, kazanç kayıpları, maddi tazminat davası yolu ile talep edebilecektir.

   Ä°ÅŸ kazasının ölümle sonuçlanması halinde ise, cenaze giderleri, tedavi giderleri (ölümden önceki tedavi sürecinde), çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doÄŸan kayıplar, ölenin desteÄŸinden yoksun kalan kiÅŸilerin bu sebeple uÄŸradıkları kayıplar maddi tazminat davası yolu ile talep edilebilecektir.

     2. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMÄ°NATI

   Destekten yoksun kalma tazminatı, ölen bir kiÅŸinin yaÅŸarken destek verdiÄŸi kiÅŸilerin, aldığı desteÄŸin ölüm sebebiyle ortadan kalkması sonucunda, destek alanların uÄŸradıkları zarardır. Dolayısıyla, bu tazminat türü ancak iÅŸ kazası neticesinde ölüm hadisesi gerçekleÅŸtiÄŸi zaman ortaya çıkmaktadır.

   Destekten yoksun kalma tazminatı yalnız ölen iÅŸçinin ailesi tarafından deÄŸil, iÅŸçinin çalışırken destek olduÄŸu kiÅŸilerle birlikte ileride bu destekten yararlanması söz konusu olan kiÅŸiler tarafından da talep edilebilecektir. Bu doÄŸrultuda, açılacak olan destekten yoksun kalma tazminatı davasında, hâkim tarafından, ölen iÅŸçinin saÄŸlığında destekten yoksun kalacağını iddia eden kiÅŸilere bakacak güçte olmasını ve tazminat talep edenlerin ölen iÅŸçinin yardımına muhtaç olmasını aramaktadır.

     3. MANEVÄ° TAZMÄ°NAT DAVASI

   Bir kimsenin bedensel bütünlüÄŸünün zedelenmesi durumunda veya çalışanın ölümü halinde iÅŸ kazasına uÄŸrayan yakınlarının üzüntü ve keder duyması sebepleri ile, olayın özellikleri göz önünde tutularak, zarar görene uygun bir miktar paranın ödenmesi ÅŸeklinde manevi tazminata hükmedilebileceÄŸi ilgili yasal düzenlemelerle öngörülmektedir.

   Ä°ÅŸçinin ağır bedensel zarar görmesi veya ölümü halinde iÅŸçinin yakınlarının da manevi tazminat talep edebilmesi mümkündür. Böylelikle, cismani zarara uÄŸrayan çalışan ve ölümü durumunda çalışanın yakınları, manevi tazminat koÅŸullarının oluÅŸması durumunda bu tazminatı talep edebileceklerdir. Ä°ÅŸ kazası neticesinde zarar görenin veya ölenin yakınları için manevi tazminata hükmedilmesi için bazı ÅŸartların varlığı aranacaktır. Buna göre, ortada bir fiil, fiil neticesinde meydana gelen zarar, zarar ile fiil arasında illiyet bağı, fiilin hukuka aykırı olması ve iÅŸçinin cismani zarar uÄŸraması gerekmektedir. Sayılan ÅŸartların varlığı halinde hâkim, manevi tazminata hükmedecektir.

İş Kazası Tazminatı Hesaplaması Nasıl Olur?

   Ä°ÅŸ kazası sonucu maddi tazminatın hesaplanmasında iÅŸ kazası olmasaydı iÅŸçinin olması muhtemel maddi durumu dikkate alınır. Ä°ÅŸ kazasının gerçekleÅŸtiÄŸi tarih ile iÅŸçinin muhtemel yaÅŸam süresi dikkate alınarak bilirkiÅŸi vasıtası ile hesaplama yapılır. Bu hesaplama esas alınacak meslekte kazanma gücü kaybı yani maluliyet oranı belirlenecektir. Meslekte kazanma gücü kaybı oranı ise Çalışma Gücü Kaybı Oranı Tespit Ä°ÅŸlemleri YönetmeliÄŸi ile belirlenir.

   Ä°ÅŸ kazası nedeniyle ödenecek tazminat miktarının hesabında iÅŸçinin geniÅŸ ücreti hesaba katılır. Yani iÅŸçinin ücreti bordrosunda eksik gösterilmiÅŸ olsa da bordrodaki bedel deÄŸil iÅŸçinin emsal ücret araÅŸtırması yapılarak alması muhtemel ücreti üzerinden tazminat miktarı belirlenir.

   Yine iÅŸ kazası nedeniyle tazminat miktarının belirlenebilmesi için tarafların kusur oranlarının belirlenmesi ÅŸarttır. Zira bu ÅŸekilde hakim tarafından hakkaniyete göre tazminat miktarında artırım veya indirim söz konusu olabilecektir. Türk Borçlar Kanununda da kusura göre tazminat miktarının belirlenmesi gerektiÄŸi belirtilmiÅŸtir.

Tazminat Hesaplamasında İndirim Halleri

   Daha önce de bahsettiÄŸimiz gibi, iÅŸ kazası sonucu açılacak tazminat davalarında malul kalan iÅŸçiye yada ölümlü iÅŸ kazasında destekten yoksun kalan hak sahiplerine ödenecek maddi tazminat hesaplanırken tutardan Türk Borçlar Kanunu uyarınca bazı indirimler yapılır. Ä°ndirim nedenlerinin uygulanmasında hâkimin geniÅŸ ölçüde takdir yetkisi bulunmaktadır. Ä°ndirim halleri:

1. Maluliyet derecesine göre 
2. Ä°ÅŸçinin Kusur durumu
3. EÅŸin evlenme ihtimaline göre
4. Kazanın kaçınılmazlık durumu
5. Hakkaniyet indirimi
6. SGK tarafından yapılan yardımların dolayısıyla indirim

Sigortasız Çalışan Ä°ÅŸçinin Ä°ÅŸ Kazası Geçirmesi Halinde

   Ä°ÅŸçi iÅŸyerinde bir günden daha az bir süre çalışsa da iÅŸveren, Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yapmakla mükelleftir. Ä°ÅŸveren bu mükellefiyetini yerine getirmemiÅŸ ve iÅŸçi iÅŸ kazası geçirmiÅŸse iÅŸçi veya iÅŸçinin yakınları ne yapacaktır? Ä°ÅŸçi iÅŸ kazası sonucu hastaneye kaldırılmışsa iÅŸçinin yakınları hastane polisine baÅŸvurmalıdır. Hem hastane polisine hem de iÅŸçinin doktoruna olayın iÅŸ kazası olduÄŸunu belirterek olay yeri inceleme yaptırılmalıdır. Olay yeri inceleme iÅŸ kazası durumunun tespiti, tanıkların dinlenmesi bakımından çok önemlidir. Zira olayı gören bir tanık var olması durumunda kolluk tarafından tanıkların ifadesine baÅŸvurulur.

   Ä°ÅŸ kazası gerçekleÅŸtiÄŸi iÅŸçi tarafından Çalışma Bölge MüdürlüÄŸüne bildirilir ve Çalışma Bölge MüdürlüÄŸü tarafından iÅŸ kazasının tespiti hakkında inceleme yapılır. Ancak iÅŸçi bu esnada hak kaybına uÄŸramamak için Ä°ÅŸ Mahkemesi nezdinde iÅŸ kazası tespit davası açmalıdır. Ä°ÅŸ kazası tespit davasında iÅŸçi iÅŸverene ve Sosyal güvenlik Kurumuna karşı iÅŸ kazasının gerçekleÅŸtiÄŸinin tespitini talep eder.

   Ä°ÅŸçi Sosyal Sigortalar Kurumuna bildirilmemiÅŸ olsa da sonuçta sözlü de ola bir iÅŸ sözleÅŸmesi ile iÅŸyerinde çalışmış ve bu çalışmasının neticesinde iÅŸ kazası  geçirmiÅŸtir. Yani sigortasız çalışma, olayın iÅŸ kazası olduÄŸu gerçeÄŸini deÄŸiÅŸtirmez.

Ä°ÅŸ Kazasında Üçüncü KiÅŸilerin SorumluluÄŸu ve Tazminata Etkisi

   Ä°ÅŸ kazasının meydana gelmesinde birçok kez üçüncü kiÅŸilerin kusurlu davranışları rol oynamaktadır. Peki üçüncü kiÅŸilerin kusurlu olmaları halinde iÅŸverenin sorumluluk derecesi ne olacaktır ve iÅŸveren, iÅŸçiye ödenecek tazminatlarda kusurlu olan üçüncü kiÅŸilere rücu edebilecek midir?

   Ä°ÅŸ kazasının meydana gelmesinde ÅŸayet bir üçüncü kiÅŸinin kusuru söz konusu ise ; sigortalıya veya hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılacak ödemelerde, kusurlu üçüncü kiÅŸilere rücu edilebilecektir.

   Peki üçüncü kiÅŸi, iÅŸ kazasında %100 kusurlu ise iÅŸveren tazminattan sorumlu olacak mıdır ? Bu hususa Yargıtay 21. Hukuk Dairesi ÅŸu ÅŸekilde çözüm getirmiÅŸtir : ‘Somut olayda, zararlandırıcı olayda yüzde 100 oranında üçüncü kiÅŸi durumunda olan Ä°smail’in kusurlu olduÄŸu açık-seçiktir. Hal böyle olunca, zorlandırıcı olay üçüncü kiÅŸinin tamamen kusurlu davranışı sonucu oluÅŸtuÄŸuna göre, nedensellik bağının kesildiÄŸi, giderek yukarıda sözü geçen Ä°çtihadı BirleÅŸtirme Kararına dayanılarak istihadam eden davalı idarenin sorumluluÄŸuna gidilemeyeceÄŸi ortadadır’ diyerek bu hususu çözümlemiÅŸtir.  Ä°ÅŸbu nedenlerle ÅŸayet üçüncü bir kiÅŸinin %100 oranında bir kusuru söz konusu ise istihdam edenin sorumluluÄŸuna gidilemeyeceÄŸi açıktır. 11.08.2018

   NOT: Ä°ÅŸ kazası geçiren iÅŸçinin, iÅŸ kazası sonrasındaki süreci iyi irdelemesi ve hukuki açıdan eksiksiz bir çalışma gerçekleÅŸtirmesi gerekmektedir. Ä°ÅŸbu nedenle bu tür iÅŸlemlerin profesyonel bir çalışma gerektirmesi, iÅŸ kazası sürecinin Kurumlar arası alışveriÅŸlerde önemli bir yer alması ve birçok Kurumla etkileÅŸimi beraberinde barındırması avukatın önemini ortaya çıkarır. Ä°ÅŸbu nedenlerle Ä°ÅŸ kazası neticesinde açılacak maddi tazminat ve manevi tazminat davalarında Avukat ile çalışılması ve hukuki yardım talebinde bulunulması çok önemlidir.