Haber Detay

Deniz Ä°ÅŸ Hukuku

Deniz iÅŸ hukuku, denizlerdeki iÅŸçi ve iÅŸveren iliÅŸkilerini düzenleyen hukuk dalıdır. 854 sayılı Deniz Ä°ÅŸ Kanunu ile Türk Bayrağı taşıyan gemiler, bu gemilerde çalışanlar ve iÅŸverenlerin deniz göl ve akarsulardaki durumu düzenleme altına alınmıştır. Deniz Ä°ÅŸ Kanunu ve Deniz Ä°ÅŸ Kanunu’na baÄŸlı çıkarılan yönetmelikler ile yaÅŸanan uyuÅŸmazlıklar çözümlenir. Deniz iÅŸ hukukunun etraflıca anlaşılabilmesi için literatürdeki bazı terimlerin bilinmesi gerekir. Bu terimlerden ilki gemi adamı kavramıdır. Gemi adamı, hizmet akdi ile bir gemide çalışan tayfayı ifade eder. Söz gelimi; kaptan, zabit ve diÄŸer çalışanlar örnek olarak verilebilir.

854 sayılı Deniz Ä°ÅŸ Kanunu; deniz, göl ve akarsularda Türk Bayrağı’na sahip ve 100 ve 100 gros tonilatodan daha büyük gemilerde hizmet akdi ile çalışan gemi adamlarına ve iÅŸverenlerine uygulanır. Gros tonilato, gemiler için kullanılan büyüklük ölçü birimidir.

Gemi Adamı Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Gemi adamı hak ve yükümlülükleri, 854 sayılı Deniz Ä°ÅŸ Kanunu ve ilgili kanuna baÄŸlı çıkarılan yönetmelikler ile ifade edilmiÅŸ olup bu hak ve yükümlülükler ÅŸu ÅŸekildedir:

• Ücret, iaÅŸe ve ikamet hakkı,
• Yıllık izin hakkı,
• Hafta tatili ve diÄŸer tatil hakları,
• Fazla çalışma ücreti hakkı,
• Sosyal güvenlik hakkı,
• Kıdem ve ihbar tazminatı hakkı.

Söz konusu hakların yanı sıra birtakım yükümlülükleri de bulunur. Gemi adamının ilk yükümlülüÄŸü iÅŸ görme borcudur. Ä°ÅŸ akdinden doÄŸan iÅŸ görme yükümlülüÄŸünün bizzat iÅŸçi tarafından yerine getirilmesi gerekir. Bunun yanı sıra, gemi adamı iÅŸverenine karşı sadakat ve özen borcu altındadır. Bunun yanı sıra iÅŸverenin düzenlemelerine ve talimatlarına uymakla yükümlüdür.

Deniz Ä°ÅŸ Hukukunda Ä°ÅŸverenin Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Deniz iÅŸ hukuku kapsamında iÅŸverene tanınan haklar ve iÅŸveren için düzenlenen yükümlülükler ÅŸu ÅŸekilde ifade edilebilir:

• Ücret ödeme yükümlülüÄŸü,
• Ä°ÅŸ saÄŸlığı ve iÅŸ güvenliÄŸi önemli alma yükümlülüÄŸü,
• EÅŸit davranma yükümlülüÄŸü,
• Engelli ve eski hükümlü çalıştırma yükümlülüÄŸü,
• Gemi adamının ikameti ve iaÅŸesi yükümlülüÄŸü.

Deniz Ä°ÅŸ Kanununa Göre Ä°ÅŸ SözleÅŸmesi

Deniz Ä°ÅŸ Kanunu’na göre gemi adamı iÅŸ sözleÅŸmesi yazılı ÅŸekle tabidir. Bir tanesi iÅŸverende diÄŸeri iÅŸçide kalmak üzere iki nüsha ÅŸeklinde düzenlenen iÅŸ sözleÅŸmesinde bulunması gereken zorunlu unsurlar ÅŸu ÅŸekildedir:

• Ä°ÅŸveren ve gemi adamına iliÅŸkin isim – soy isim ve ikamet bilgileri,
• Gemi adamının doÄŸum yeri ve tarihi, sicil numarası,
• Gemi adı, sicil numarası, groston cinsi ile büyüklük deÄŸeri, kayıtlı sicil dairesi,
• Gemi adamının aynı iÅŸverenin baÅŸka gemilerinde çalışması durumu varsa belirtilmeli,
• Ä°ÅŸ akdinin yapıldığı yer ve tarih,
• Gemi adamının iÅŸ tanımı, çalışmaya baÅŸlayacağı yer ve tarih,
• Ä°ÅŸ akdinin süreli olup olmadığı bilgisi,
• Gemi adamının alacağı ücret miktarı, ücrete iliÅŸkin esaslar, ödenme zamanı, ödenme yeri, prim ve ikramiyelere dair bilgiler,
• Taraflarca belirlenen harici ÅŸartlar.

Deniz Ä°ÅŸ Hukukuna Göre Fesih Halleri

Gemi adamı ve iÅŸveren istediÄŸi zaman iÅŸ akdine son verebilir. Fakat, gemi adamı ve iÅŸverenin iÅŸ akdini feshetmesi, birtakım hukuki sonuçları beraberinde getirir. Söz gelimi; kıdem tazminatı ve sair ödemeler örnek olarak verilebilir. Deniz Ä°ÅŸ Kanunu md.14/1 düzenlemesi ile iÅŸverenin haklı sebeple iÅŸ akdini feshetmesi ifade edilmiÅŸtir. Bu düzenleme uyarınca aÅŸağıdaki durumların mevcudiyeti halinde iÅŸveren ve iÅŸveren vekilinin mevcut iÅŸ akdini haklı sebeple feshetmesi mümkündür:

• Gemi adamının herhangi bir limanda gemiye dönmemesi, dönüp hizmet etmemesi,
• Gemi adamının tutukluluk, hapis ya da gemide çalışmaktan men edilme gibi sebeplerden ötürü gemide çalışmasının olanaksız hale gelmesi,
• Gemi adamının iÅŸverenine veya iÅŸveren vekiline karşı; yasaya ve hizmet akdine aykırı hareket etmesi,
• Gemi adamının iÅŸverenine veya iÅŸveren vekiline karşı denizcilik kural ve teamüllerine, genel ahlaka ve adama aykırı davranması.

 

Gemi adamı, aÅŸağıda ifade edilen hallerin varlığında hizmet sözleÅŸmesini feshedebilir. Bu haller, Deniz Ä°ÅŸ Kanunu madde 14/2’de ifade edilmiÅŸ olup ÅŸu ÅŸekilde sıralanabilir:

• Ä°ÅŸveren ücret ödeme yükümlülüÄŸünü gerek yasa gerekse sözleÅŸme hükümlerine uygun ÅŸekilde yerine getirmezse,
• Ä°ÅŸveren veya iÅŸveren vekili, gemi adamına karşı yasaya veya iÅŸ akdine aykırı davranırsa,
• Ä°ÅŸveren veya iÅŸveren vekili, gemi adamına karşı denizcilik teamül ve kurallarına, genel ahlaka ve adama aykırı hareket ederse,

Gemi adamı iÅŸ akdini haklı gerekçe ile feshedebilir. Bu hallerin yanı sıra aÅŸağıda ifade edilen hallerde hem gemi adamının hem de iÅŸverenin haklı fesih imkanı bulunur. Bu haller ÅŸu ÅŸekildedir:

• Gemi adamı, herhangi bir sebepten dolayı 30 günün üzerinde bir süre zarfında gemide çalışması olanaksız hale gelirse her iki taraf da iÅŸ akdini feshedebilir.
• Gemi kaybolur, terk edilir, savaÅŸ ganimeti olarak el konulur veya Türk Bayrağı çekme hakkını yitirirse mevcut hizmet akdi kendiliÄŸinden sona erer.

Deniz Ä°ÅŸ Kanunu madde 14/1 ve 14/2 hükümleri gereÄŸi fesih halleri ifade edildi. Söz konusu fesih hakkı için kullanım süresi öngörülmüÅŸtür. Bu süre 6 gün olup hak düÅŸürücü süredir. Bir baÅŸka ifade ile, fesih hakkını meydana getiren olayın gerçekleÅŸtiÄŸinin öÄŸrenilmesi ile birlikte 6 gün içerisinde fesih hakkı kullanılmalıdır. Fesih hakkını doÄŸuran olay eÄŸer öÄŸrenilmezse bu takdirde feshe neden olayın üzerinden 1 yıl geçmekle birlikte fesih hakkı son bulur.

Deniz Ä°ÅŸ Hukukuna Göre Haklar

Deniz iÅŸ hukukuna göre haklar baÅŸlığı altında ilk olarak ücret ifade edilmelidir. Ücret, gemi adamının çalışmaları ve emeÄŸi karşılığında hak ettiÄŸi paradır. Bu para, gemi adamının banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenir. Gemi adamının çalışmaları karşılığında ödenene ücreti en geç ayda bir kez ve belirli bir günde ödenmelidir.

Deniz Ä°ÅŸ Kanunu ile deniz iÅŸçilerinin kıdem tazminatı hakkı da ifade edilmiÅŸtir. Kıdem tazminatı düzenlemesi gereÄŸi gemi adamının söz konusu tazminata hak kazanabilmesi için iÅŸ akdinin, kıdem tazminatına sebep olacak ÅŸekilde feshedilmesi gerekir. Gemi adamının kıdem tazminatına hak kazanmasını saÄŸlayan haller ÅŸu ÅŸekilde ifade edilebilir:

• Ä°ÅŸveren, gemi adamı ile arasındaki iÅŸ akdini madde 14/1’de ifade edilen hallerin haricinde feshederse,
• Gemi adamı, mevcut iÅŸ akdini madde 14/2 ve 14/3’te ifade edilen hallerde feshederse,
• Mecburi askerlik nedeniyle gemi adamının iÅŸinden ayrılması halinde,
• Gemi adamının malullük, yaÅŸlılık, emeklilik veya toptan ödeme alma gayesiyle iÅŸ akdini feshederse,
• Geminin kaybolması, terk edilmesi, savaÅŸ ganimeti olması veya Türk Bayrağı çekme hakkını kaybetmesi halinde,
• Gemi adamının yaÅŸamını yitirmesi halinde.

Deniz iÅŸ hukuku kuralları gereÄŸi gemi adamının günlük çalışma süresi en fazla 8 saat ve haftalık en fazla 48 saattir. Söz konusu saatler aşılarak çalışma yapıldığı takdirde fazla çalışma hükümleri gereÄŸince gemi adamının fazla mesai ücretine hak kazanması söz konusudur.

Deniz iÅŸ hukuku hükümlerince deniz çalışanlarının senelik izin hakkını kullanabilmesi adına öncelikle aynı iÅŸveren altında en az 6 ay süre ile çalışmış olması gerekir. Gemi adamı, 6 ay ile 1 yıl arasında çalıştığı takdirde yıllık izninin 15 günden daha az olması söz konusu deÄŸildir. Gemi adamı eÄŸer 1 yıldan fazla çalışmışsa senelik izni 1 yıl içinde 1 aydan daha kısa olamaz.

Deniz İş Hukuku Avukatı

Deniz iÅŸ hukuku kapsamında düzenlenen iÅŸveren ve gemi adamı iliÅŸkilerinden doÄŸan uyuÅŸmazlıkların, çekiÅŸmelerin ve ihtilafların çözümünde hak ve menfaat kaybı yaÅŸamamak adına deniz iÅŸ hukuku avukatından hukuki yardım olmak oldukça yararlı olacaktır.

Vekaletname Bilgileri 

Davalarını Ortaç Aktar Hukuk ve Danışmanlık ile birlikte yürütmek isteyen siz müvekkillerimiz noterden vekaletname çıkarmak zorundadırlar. Vekaletname bilgileri için lütfen iletiÅŸime geçiniz.